Leven in Vrijheid, veelgestelde vragen

Voor intern gebruik

Leven in Vrijheid

Graag geven we je antwoord op vragen rondom het project Leven in Vrijheid. Heb je (nog extra) vragen of opmerkingen, mail ze dan naar mirthe.van.doorne@valkenhof.nl.

Woning            
Op Leenderhof spreken we over woningen en niet over afdelingen. We hebben woningen I II en III.

Kamer
Binnen de woningen hebben we kamers

Tussendeur    
De automatische schuifdeur van de receptie naar de hal noemen we de tussendeur

Buitendeur      
De automatische schuifdeuren van de hal naar buiten (dus aan 2 zijdes van de hal)

Domotica      
Onder domotica verstaan we de zorgtechnologische hulpmiddelen die ons helpen om voor iedere bewoner zijn of haar maximale bewegingsvrijheid te creëren. Onder domotica vallen bijvoorbeeld de loopdetectie, de leefcirkel bij de tussendeuren de GPS.

GPS    
Wanneer de maximale bewegingsvrijheid niet aangepast hoeft te worden maar erwel redenen zijn om de locatie van de bewoner te moeten kunnen achterhalen, dankan er gebruikt gemaakt worden van een GPS. De GPS wordt niet gebruikt om debewoner te continu te volgen maar wel als hulpmiddel om een bewoner terug tevinden. Een GPS kan een alternatief zijn om verdergaande bewegingsbeperking tevoorkomen. De GPS werkt alleen als de bewoner zich buiten het gebouw bevindt,de bewoner de ‘druppel’ bij zich draagt en deze opgeladen is.

Leefcirkel        
Wanneer de maximale beweegvrijheid aangepast moet worden tot het gebouw en de tuinen van Leenderhof, dan kan de leefcirkel ingesteld worden. Een leefcirkel is een vorm van vrijheidsbeperking waarbij een bewoner zich mag bewegen tot een bepaalde grens (zone).  Wanneer een bewoner een leefcirkel ingesteld krijgt dan betekent dit meestal dat iemand zich kan bewegen binnen het gebouw tot aan de schuifdeuren bij de receptie. De leefcirkel zit verwerkt in het persoonlijk alarm. Zodra de bewoner met persoonlijk alarm zich in de actieradius van de sensor bevindt, zend deze een signaal naar de schuifdeuren en blijven deze dicht zo lang bewoner zich in die radius bevindt. Een leefcirkel is vrijheidsbeperking. Voor het toepassen vaneen leefcirkel dient het stappenplan WZD gevolgd te worden.

Persoonlijk alarm
In het persoonlijk alarm zit de zender verwerkt waar de leefcirkel en de loopdetectie mee communiceert. Het persoonlijk alarm kan om de hals hangen(onder of boven de kleding), om de pols of aan de rollator bevestigd worden.

Loopdetectie
Een hulpmiddel waardoor je een melding kan krijgen zodra een bewoner een vooraf ingestelde zone verlaat. Deze zone kan ingesteld worden op de eigen kamer, de eigen woning, de verdieping of buiten de buitendeuren. Medewerkers krijgen het signaal binnen op hun dect. Per individu kan afgesproken worden wanneer het krijgen van melding noodzakelijk is en óf en op wat voor manier de melding opgevolgd wordt. Voor het beperken van bewegingsvrijheid met loopdetectie dient het stappenplan WZD gevolgd te worden.

Loopbrug        
De brug die over de centrale hal loopt met aan de ene kant de flexkantoren en woning 3 en aan de andere kant de woningen van WoCom.

Maximale bewegingsvrijheid
De bewegingsvrijheid die het meest optimaal bijdraagt aan het welzijn van de bewoner. Het uitgangspunt is dat niemand in bewegingsvrijheid beperkt wordt, tenzij aantoonbaar is dat de risico’s zo groot zijn dat we niet anders kunnen dan beperken. De maximale bewegingsvrijheid verschil kan per individuverschillen.

Beperking van bewegingsvrijheid
Er is sprake van beperking van de bewegingsvrijheid als een bewoner niet van de afdeling af mag, of achter een gesloten voordeur moet verblijven, of als hij/zij een locatie niet zelfstandig mag verlaten, omdat de voordeur op slot zit, of dat hij altijd eerst toestemming moet vragen om naar buiten te mogen. Bij beperking van de bewegingsvrijheid wordt het stappenplan WZD gevolgd als de bewoner of zijn vertegenwoordiger zich verzet, maar ook als een wilsonbekwame cliënt zich hier niet tegen verzet en /of zijn vertegenwoordiger hier mee heeft ingestemd wordt het stappenplan gevolgd. Dit is geregeld in artikel 2, lid 2van de Wzd.

Sensoren        
In- en om het gebouw van Leenderhof zijn op verschillende plekken sensoren geïnstalleerd. Deze sensoren zijn nodig om de leefcirkel en loopdetectie te laten werken. Als de bewoner een persoonlijk alarm draagt, dan vangen de sensoren dit signaal op zodra de bewoner in de buurt van de sensor komt. Eén van de sensoren die je goed kunt zien is bijvoorbeeld de rubberen tegel buiten voor de ingang.

•      Bij Valkenhof kan ik zelf invulling geven aan een voor mij zinvolle dag. Hiervoor behoud ik de bewegingsvrijheid die daarvoor nodig is en maak ik samen met mijn naasten en professionals keuzes in wat ik doe en waar ik dat doe.
•      We creëren voor iedere bewoner maximale bewegingsvrijheid. Ook als bepaalde omstandigheden(ziekte, beperkingen) dat ingewikkelder maakt.
•      We gaan uit van kwaliteit van leven boven veiligheid. We accepteren dat bewegingsvrijheid ook risico’s geeft. Deze risico’s brengen we in kaart. In overleg met bewoner en naasten en in multidisciplinair overleg vormt de arts een oordeel over welke risico’s overblijven die niet acceptabel zijn.
•      Het kan zijn dat leven in vrijheid een negatief effect kan hebben op mijn welzijn of dat van anderen, maar dan staan mijn naasten en professionals me bij om inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen (onvrijwillige zorg) te voorkomen of op een juiste manier in te zetten.

Onderzoek toont aan dat bewegingsvrijheid in het verpleeghuis een positieve invloed heeft op het lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven en sociaalmaatschappelijk participeren van de bewoner met dementie. Meer bewegingsvrijheid wordt vooral gelinkt aan minder gebruik van psychofarmaca, minder (ernstige) valincidenten en minder onrust. Daarnaast worden betere uitkomsten gezien op het gebied van sociaal contact, autonomie, het langetermijngeheugen en taal van bewoners met dementie wanneer zij meer bewegingsvrijheid hadden in vergelijking met gesloten verpleeghuizen .Bij Valkenhof staan we daarom volledig achter Leven in vrijheid en gaan we uit van kwaliteit van leven boven veiligheid. Dat betekent niet dat we ernstige risico’s negeren, maar wel dat bewegingsvrijheid risico’s met zich meebrengt die we accepteren. Als je alle risico’s wil uitsluiten, neem je tegelijk juist een groot risico. Namelijk: verminderde levensvreugde. Ieder mens loopt het risico dat er iets kan gebeuren, maar dat mag er niet van weerhouden om je leven te leven.

Onderzoek toont aan dat bewegingsvrijheid in het verpleeghuis een positieve invloed heeft op het lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven en sociaalmaatschappelijk participeren van de bewoner met dementie. Meer bewegingsvrijheid wordt vooral gelinkt aan minder gebruik van psychofarmaca, minder (ernstige) valincidenten en minder onrust. Daarnaast worden betere uitkomsten gezien op het gebied van sociaal contact, autonomie, het langetermijngeheugen en taal van bewoners met dementie wanneer zij meer bewegingsvrijheid hadden in vergelijking met gesloten verpleeghuizen .Bij Valkenhof staan we daarom volledig achter Leven in vrijheid en gaan we uit van kwaliteit van leven boven veiligheid. Dat betekent niet dat we ernstige risico’s negeren, maar wel dat bewegingsvrijheid risico’s met zich meebrengt die we accepteren. Als je alle risico’s wil uitsluiten, neem je tegelijk juist een groot risico. Namelijk: verminderde levensvreugde. Ieder mens loopt het risico dat er iets kan gebeuren, maar dat mag er niet van weerhouden om je leven te leven.

Het uitgangspunt is dat iedereen die dat wil alleen naar buiten mag gaan, tenzij aantoonbaar is dat bewoner ernstig nadeel ondervindt. In dat geval wordt eerst gestart met het verkennen van alternatieven. Op individueel niveau en samen met familie wordt gekeken wat iemand nodig heeft om verantwoord gebruik te kunnen maken van zijn of haar bewegingsvrijheid. Denk hierbij aan het beter laten aansluiten van iemands daginvulling of het inzetten van een GPS. Pas als alle mogelijke alternatieven verkend zijn en niets helpt, kan het noodzakelijk zijn om een vrijheidsbeperking af te spreken. Dit wordt vastgelegd in een WZD stappenplan. 

De term ernstig nadeel betekent dat er en aanzienlijk risico is dat de bewoner zichzelf of anderen in levensgevaar brengt of ernstige schade toebrengt bij zichzelf of anderen.

Voor de huidige bewoners geldt dat de arts en zorgcoördinator per afdeling bekijken bij welke bewoners hun maximale bewegingsvrijheid herzien moet worden. Dit doen zij aan de hand van het WZD stappenplan. Als een bewoner nog onnodig in zijn of haar bewegingsvrijheid wordt beperkt, dan wordt er een gesprek gepland met bewoner en naasten om te verkennen hoe de bewegingsvrijheid op een verantwoorde manier verruimd kan worden. De gesprekken zullen gefaseerd, na de zomervakantie, worden ingepland. Nieuwe bewoners en hun naasten worden straks al vanaf aanmelding bij Valkenhof geïnformeerd over wat Leven in vrijheid inhoudt. Zodra de verhuisdatum nadert, worden er vanuit de betrokken behandeldiensten, zorgcoördinator en arts afspraken gemaakt over water voor nodig is om ook na verhuizing naar Valkenhof dezelfde bewegingsvrijheid te kunnen creëren als thuis.

Wanneer de maximale beweegvrijheid aangepast moet worden tot het gebouw en de tuinen van Leenderhof, dan kan er een leefcirkel bepaald worden. De zender voor de leefcirkel zit in het persoonlijk alarm. Wanneer voor iemand een leefcirkel ingesteld is, gaan de schuifdeuren bij de receptie automatisch dicht zodra de bewoner hierbij in de buurt komt. Hierdoor verkleinen we de kans dat er zonderbegeleiding naar buiten wordt gegaan. Het inzetten van een leefcirkel is een beperking van de vrijheid. De noodzaak om dit toe te passen, wordt zorgvuldig afgewogen met familie, de zorgcoördinator, betrokken behandelaren en de arts.

Hier de link naar YouTube plaatsen

Loopdetectie is een hulpmiddel waarmee je een melding kunt krijgen zodra iemand een vooraf ingestelde zone verlaat. De zones die ingesteld kunnen worden zijn de afdeling, de verdieping en het gebouw of buiten de buitendeuren. De zender voor de loopdetectie zit net als de zender voor de leefcirkel verwerkt in het persoonlijk alarm. Loopdetectie geeft dus een signaal zodra iemand een zone verlaat. Op individueel niveau wordt afgesproken wanneer het krijgen van een melding noodzakelijk is en hoe de melding opgevolgd moet worden. Met de leefcirkel bedoelen we de automatisch sluiten de deuren bij de receptie.

De zoco’s kunnen via kadex de leefcirkel instellen. Hiervoor staat een handleiding op Zenya. De instructie staat opgeslagen onder de naam ‘Instructie hoe leefcirkel installeren Leenderhof’.

Tijdens de uren dat de receptie aanwezig is en er staat een bewoner bij de tussendeur, dan komt er na1 minuut een berichtje binnen op de dect van de receptie. Als de receptie de melding accepteert dan verdwijnt deze. Als de melding niet geaccepteerd wordt dan gaat deze naar de afdelingen toe. Buiten de openingstijden van de receptie, gaat de melding na 1 minuut direct naar de afdeling.

Voor afspraken rondom de opvolging van meldingen is een situatiekaart opgesteld. De situatiekaart staat op Zenya.

Met de overgang naar de leefcirkel wordt in eerste instantie dezelfde maximale bewegingsvrijheid overgenomen als bewoners al hadden. Bewoners waarvoor de receptionistes de deur eerst handmatig opende, kunnen (mits zij hun persoonlijk alarm dragen) gewoondoor de leefcirkel lopen. Bewoners waarvoor de deur dicht bleef, krijgen hun persoonlijk alarm zo ingesteld dat de leefcirkel nu ook dicht blijft. De deur gaat dus niet ineens open voor bewoners die eerst ook niet zelfstandig naar buiten konden. Tegelijkertijd worden er gefaseerd gesprekken gevoerd met familieleden van bewoners om te onderzoeken of hun bewegingsvrijheid verruimd kan worden en welke afspraken we daarvoor moeten maken. Het streven is daarbij om bij minder bewoner een leefcirkel in te stellen.

We starten met het openen van de deuren van de woningen tussen 9:30 uur en 16:30 uur. Deze openingstijden willen we gaandeweg steeds verder verruimen.

De leefcirkel bij de tussendeur is altijd actief en kent geen openings- en sluittijd. Zo lang de deuren van de woningen open zijn, kunnen bewoners zonder vrijheidsbeperking dus gewoondoor tussendeuren de hal in lopen. Net zoals thuis gaat vanaf een bepaalde tijd wel de deur op slot. De buitendeuren sluiten nu rond 20:00 uur. De centrale hal is een doorgang voor het dorp. Daarom kunnen mensen ook na het sluiten van de buitendeuren, door op de witte knoppen te drukken, wel de hal passeren. De deuren sluiten automatisch weer.

De loopbrug is een andere route dan het gebruik van de hal, de leefcirkel werkt hier dus niet. Mocht de bewoner zich via de lift naar de hal verplaatsen dan zal de leefcirkel weer aanspringen als de bewoner in de hal komt en een waarschuwing uitsturen dat de bewoner zich inde hal bevindt.  

Nee, dit kan helaas nog niet. ICT is wel bezig met de leverancier om de leefcirkel verder te optimaliseren zodat dit straks wel kan. Er is nog geen datum bekend wanneer dit precies geïmplementeerd is.

Ja, de receptie kan degesloten tussendeur “overrulen” en zo de deur openen voor inkomende enuitgaande bezoekers.

Nee, als de deuropenstaat (bv. wanneer iemand tussen de schuifdeuren in blijft staan, werkt dedetectie niet. De detectie werkt dus alleen als de tussendeur gesloten is.

Dit is grofweg tussen het zitje en de receptie in (er hangt een kastje aan het plafond die de deur ontsluit).

Nee, bewoners die zelfstandig het gebouw kunnen verlaten krijgen niet standaard een GPS mee. De inzet van GPS is een inbreuk op iemands privacy en zetten we daarom niet zomaar in.

Een GPS kan worden ingezet wanneer een bewoner veilig aan het verkeerd deel kan nemen, maar er tegelijkertijd noodzaak wordt gezien om de locatie van bewoner te moeten kunnen achterhalen. Bijvoorbeeld wanneer bekend is dat een bewoner gedesoriënteerd raakten de weg niet terug vindt. De afweging om wel of niet een GPS in te zetten wordt gemaakt met de familie, zorgcoördinator, arts en betrokken behandelaren. Bij de inzet van een GPS worden individuele afspraken gemaakt over het gebruiken de opvolging. GPS is niet bedoeld om iemand continu te volgen en werkt alleen wanneer iemand zich buiten het gebouw bevindt. De GPS tracker zit NIET in het persoonlijk alarm maar is een losse druppel.

Iemand die met behulp van een GPS zelfstandig naar buiten kan is verkeersveilig. Er hoeft geen maximale tijd afgesproken te worden dat iemand buiten mag zijn. Wat wel kan is dat er individuele afspraken worden gemaakt over de tijd dat iemand teruggehaald wordt. Bijvoorbeeld als iemand gebonden is aan strenge medicatietijden. Dit doen we alleen als dat echt noodzakelijk is. Daarbuiten zullen er gedurende de dag vanzelf natuurlijke momenten ontstaan waarop het jou als medewerker opvalt als een bewoner nog niet thuis is of lang weg is. Bijvoorbeeld rond 16:30 uur, net voordat het avondeten voorbereid wordt. Of net voordat de bewoner normaal gesproken naar bed zou gaan. Met behulp van de GPS tracker kan opgezocht worden waar de bewoner zich bevindt en kan de bewoner door de naasten of een medewerker opgehaald worden.

Valkenhof is en blijft 24 uur per dag verantwoordelijk als een oudere bij ons woont. Dat wil niet zeggen dat onze medewerkers altijd de GPS moeten opvolgen. Net zoals bij alle andere afspraken met familie werken we ook bij het opvolgen van een GPS signaal volgens de schijf van 5. Iedere bewoner is anders en iedere familie heeftandere mogelijkheden. We maken daarom ook op individueel niveau afspraken over de opvolging van GPS.

Dit is niet zwart-witen zal op individueel niveau afgesproken moeten worden samen met familie. Bijeen rondje rondom het gebouw van Leenderhof zit je in een straal van ongeveer60m. Een afspraak zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat wanneer een bewoner zich binnen deze straal bevindt, een medewerker van Leenderhof tijd maakt om de bewoner op te halen. Als een bewoner de behoefte heeft verder te lopen, maar tegelijkertijd ook vaak opgehaald moet worden, zou aan de hand van de schijf van 5 gekeken kunnen worden wie buiten deze 60 meter zorg draagt voor de opvolging. Soms kunnen we niet zo goed inschatten hoe vaak het daadwerkelijk voor gaat komen dat iemand de weg niet terug vindt en opgehaald moet worden. Het kan daarom ook een keuze zijn om deze momenten voor een aantal weken bij te houden en aan de hand daarvan de afspraken over de opvolging bij te stellen. Ook kunnen er afhankelijk van de beschikbaarheid van familieleden afspraken gemaakt worden over bepaalde dagen van de week en tijden dat familie hun naaste ophaalt of dat een medewerker de oudere ophaalt.  

In eerste instantie wordt in gesprek met familie verkend waar deze behoefte vandaan komt. Mogelijk kunnen zorgen bij familie in het gesprek verminderen door toe te lichten hoe tot de beoordeling is gekomen dat een GPS niet nodig is. Mocht familie, ondanks dit gesprek, erop staan een GPS in te zetten, dan ligt de aanschaf, beheer en opvolging van de GPS volledig bij familie. In het zorgplan wordt dit vermeld en ook dat Valkenhof geen enkele verantwoording (kan en mag) dragen en dat de naaste volledig verantwoordelijk is op dat moment.  

Bij Valkenhof gaan we uit van de schijf van 5. Dit betekent dat naasten een grote rol hebben in het mogelijk maken van de maximale beweegvrijheid van de bewoner. In de praktijk kan dit bijvoorbeeld betekenen dat we afspraken maken over hoe ervoor gezorgd wordt dat de bewoner regelmatig buiten komt wanneer hij of zij zich niet zelfstandig kan bewegen. Wanneer het nodig is om gebruik te maken van een GPS, maken we in gezamenlijkheid met naasten afspraken over de opvolging hiervan.

Op donderdagavond 26 juni is er een themabijeenkomst ‘Leven in vrijheid’ voor familieleden en andere naasten. Na afloop van de bijeenkomst zal er nog een verslag worden gedeeld. Binnenkort verschijnt er ook een folder over Leven in vrijheid.

Het is logisch dat familie zich zorgen maakt. We kunnen uitleggen dat we het doen voor het welzijn van hun naaste. Vrijheid zorgt voor minder onrust, meer beweging en eigenregie. We betrekken familie bij hoe we samen risico’s inschatten en de verkenning van alternatieven om deze risico’s te verkleinen. Het helpt hierbij om samen met familie op papier te zetten welke risico’s er zijn, wat we daar tegenkunnen doen en welke risico’s er uiteindelijk overblijven. Als deze restrisico’s geen ernstig nadeel vormen, dan hebben we deze risico’s samen te accepteren. Dit schrijven we ook op in het zorgplan. Het bow-tie model(beschikbaar via Vilans) kan een helpende gesprektool zijn om samen deze risico-inventarisatie te doen.

Als je denkt dat er acuut gevaar is, mag je altijd ingrijpen. Maar meestal is het beter om eerst rustig contact te maken. Vraag waar iemand heen wil, loop een stukje mee of bied iets aan wat helpt. We proberen bewoners niet tegen te houden, maar ze te begeleiden. En bespreek je zorgen altijd met het team, zodat we samen kunnen leren en verbeteren.

Het leefgroepteam werkt met een leefplan voor elke bewoner, het zorgteam met een zorgplan. We zijn nog aan het kijken hoe registratie (in SDB) helpend kan zijn bij het opstellen en uitvoeren hiervan. Specialisten ouderengeneeskunde, paramedici en psychologen blijven vanuit eigen behandelplannen werken vanuit Ysis. Samen vormen deze plannen het ‘zorgleefbehandelplan’.

Nee, dit hoeft niet perse invloed te hebben. Door te kijken naar daginvulling kunnen we al veel doen om toch zo veel mogelijk bewegingsvrijheid mogelijk te maken. Denk aan een wandelgroep in de ochtend of het organiseren van een verkoelende activiteit op het heetste moment van de dag. Het doel van het naar buiten gaan kan ook veranderen; in plaats van een wandeling te maken kan ervoor gekozen worden om samen buiten onder een boom te zitten. Familie kan hier ook in betrokken worden. Als er bewoners zijn die toch willen wandelen, dan is het raadzaam om petjes mee te geven en te zorgen voor extra hydratatie.

Met Leven in vrijheid lijkt het misschien minder duidelijk wanneer het vermissingsprotcol in gaat, bewoners bewegen zich hopelijk meer door het gebouw en daarbuiten, waardoor je ze niet allemaal continue in de gaten kan houden. Stap 1 uit het vermisingsprotocol is om vast te stellen of er een verklaring is voor de afwezigheid van de cliënt. Hieronder valt navraag doen bij collega’s, kijken in de agenda en het zorgdossier naar afspraken die de afwezigheid van de cliënt kunnen verklaren. Vervolgens worden bij stap 1 ook de kamers en andere ruimtes op de afdeling onderzocht. Voor locaties waar gewerkt wordt volgens Leven in vrijheid, spreken we als aanvulling op bovenstaand af dat iemand een half uur onvindbaar moet zijn, voordat verder wordt gegaan naar stap 2 uit de procedure. Dit doen we omdat bewoners zich nu op meerdere plekken in en rond het gebouw kunnen bevinden.  Dit betekent dat er dus na het opmerken van afwezigheid, een half uur lang gezocht wordt binnen en buiten het gebouw. Als de bewoner een GPS bij zich draagt dan kan deze gebruikt worden om hem of haar terug te vinden. Als de bewoner na een half uur nog niet gevonden is, kan door worden gegaan naar stap 2 uit de procedure. De volledige procedurevind je terug op Zenya onder de naam ‘Vermissing cliënt (Versie 6)’

Als het brandalarm afgaat, volgen we de ontruimingsprocedure. In principe wijzigt hier niets aan omdat juist bij een brandalarm de deuren open moeten zijn. (m.u.v. brandwerende deuren die opzettelijk gesloten worden bij brand).

Staat in het zorgplan dat een bewoner zonder begeleiding naar buiten mag en er gaat tijdens de wandeling iets mis, dan kan de zorgverlener die op dat moment dienst had in de basis niets verweten worden. Wel mag van jou verwacht worden dat je alert bent op bijzondere situaties. Als bijvoorbeeld een bewoner, die normaal gesproken altijd rustig kan gaan wandelen, onverwacht erg verward is, kan dat een redenzijn om de bewoner binnen te houden. Dit wordt altijd met de zorg verantwoordelijke besproken. Ter vergelijking: als een bewoner binnen de woning tijdens jouw dienst valt en zich verwondt of iets breekt, ben jij evenmin per definitie niet aansprakelijk als het zorgplan is gevolgd.

Als het een vraag isdie een bewoner aangaat, mag je die stellen aan je leidinggevende. Als het een algemene vraag is, mail dan naar mirthe.van.doorne@valkenhof.nl. We kijken dan uiteraard of we jouw vraag hier toe gaan voegen. Ook als je opmerkingen hebtover deze vragen / antwoorden, mail dan naar mirthe.van.doorne@valkenhof.nl.